Gisteren is Anneke verhuist naar een verzorgingshuis. Haar alzheimer was te erg om overdag gewoon veilig in haar huis te kunnen zijn. Ze woonde in Amsterdam dicht bij het Vondelpark. Vorig weekend was haar laatste weekend daar. Dat hebben we met haar doorgebracht.
Dit weekend zijn mijn vrouw en ik onze vriendin in haar nieuwe appartement gaan bezoeken. Anneke ken ik 50 jaar. Toen wij elkaar 50 jaar geleden ontmoette was er gelijk een klik. Wij waren niet verliefd op elkaar, maar we zijn 50 jaar lang dikke intieme vrienden gebleven. 40 jaar geleden leerde ik Annemarie kennen en dus kennen Annemarie en Anneke elkaar ook. Die twee klikten heel erg en werden voor de volgende 40 jaar dikke intieme vriendinnen.
Waarom vertel ik dat nou? Er viel mij iets bijzonders op. Ze zei heel vaak, soms om de paar minuten: “ik voel me zo vreemd. Ik ben ver weg. Ik ben in een andere wereld. Ik ben hier niet.” Het volgende moment was ze weer heel scherp en deed alle oude routines. Ook pianospelen ging dan heel goed. Een paar minuten later zei ze dan weer: “ Ik voel me zo vreemd, ik ben ergens anders. Wat een vreemde wereld.”
Leven in twee werelden
Er lag een stapeltje boeken in haar kamer. Boven op lag het boek van Pim Lommel ‘Oneindig bewust zijn’. Lommel is een cardioloog die onderzoek heeft gedaan naar bijna dood ervaringen. Op basis van dat onderzoek is hij tot de conclusie is gekomen dat er een verschil is tussen ons dagelijkse bewust zijn waarmee de plannen en onze dingen doen en een ander soort bewust zijn dat meer om ons heen golft. Die twee vormen zijn met elkaar verbonden.
Dat Anneke zei: “Ik ben in een andere wereld” liet zien dat ze haar eigen proces kon waarnemen met alle pijnlijke bewustwording daarvan en alle pijnlijke gevoelens. Dat was echt een worsteling. Een pijnlijke worsteling tussen hier te zijn in onze wereld, die los te laten en het weten van een andere wereld, een ander bewust zijn. “Ik ben in een andere wereld”, wonderlijk.
Ik zat wat in dat boek te bladeren en daar viel me dat hoofdstuk op over oneindig bewust zijn. Ver weg zijn in die andere wereld, de wereld van oneindig bewustzijn verontruste Anneke niet . Ze was tevreden met die andere wereld. Eenmaal weer terug in onze wereld, dat was ook geen probleem. Het vreemde, de worsteling was het switchen. “Waar plaats ik mezelf. Waar geef ik me aan over. Waar ben ik nou echt.”
Switchen tussen werelden van bewustzijn
Ik moest denken aan de meditaties die we doen. Mediteren is meer dan zitten op ons kussentje. Mediteren is ons voorbereiden, ons trainen, onze oefenen om voorwaarden te scheppen waardoor we een glimp kunnen opvangen, open kunnen gaan staan voor dat oneindig bewust zijn.
Mediteren kan ons laten switchen naar de staat van zijn waarin dat oneindig bewustzijn aanwezig is. Ik herken de worsteling van Anneke. Bij haar is het natuurlijk voor een deel de Alzheimer die het veroorzaakt. Maar dat ze zich er bewust van is dat dit switchen zich zo afspeelt, dat ze zich bewust is van de twee staten van zijn, vind ik heel opmerkelijk.
Over het ravijn springen
Ik ken het wel uit de meditatie dat er momenten zijn waarin je jezelf loslaat. De gedachtestroom kalmeert, de emoties worden rustiger. Er ontstaat stilte in jezelf. Dat kan ook beangstigend zijn. Dat kan ook iets zijn van “wat gebeurt er nu”. Meestal springen we weer gauw terug in plaats van over het ravijn heen te springen. We schieten terug in onze gedachtestroom. “Wat is dit?” We zoeken woorden, we gaan labelen en we maken er een concept of model van. Zoals alles wat ik nu vertel theorie is, conceptueel is, een tekst die in mijn hoofd vorm krijgt.
Maar als ik stil ben en ik let alleen op mijn ademhaling om de concentratie te krijgen, als ik toesta aan mezelf dat de concepten wegvallen en de emoties verbleken, dan ontstaat er ruimte. Dan is er een eindeloze ruimte. Dan laat het oneindig bewustzijn zich zien, een milliseconde misschien, en weg is het weer. Het is weg omdat ik het wil pakken. Ik wil het onmiddellijk weer in een hokje stoppen. Ik wil het direct weer analyseren en verklaren.
De sprong in het diepe wagen
Helaas, ik kan niet anders, want zo zitten wij mensen in elkaar. Maar gelukkig kan ik mezelf oefenen, trainen om de stilte in mezelf toe te laten. Op momenten dat er in die stilte ongemakkelijke gevoelens langskom kan ik over het ravijn van het ongemak springen. Ik kan er doorheen ademen en dan gebeurt niets waar ik bang voor zou moeten zijn.
Mediteren wordt dan gewend raken aan de helderheid en het licht van oneindig bewustzijn. Daarom is mediteren een hele goeie oefening voor het moment van het sterven. Je hebt geleerd of liever, jezelf er aan gewend om de sprong in het diepe te wagen, om je over te geven aan het onbekende. In de christelijke context is het Jezus aan het kruis die zich overgeeft.
Het was een zwaar weekend, intensief emotioneel maar ook heel verhelderend, heel illustratief zou bijna zeggen. Vooral ook confronterend. Annemarie en ik keken elkaar eens aan: “wie van ons beiden……?” Anneke heeft er vrede mee en geniet van haar dagen zonder zorgen.
Het boek van leven en sterven
Dit is waar het boek van leven en sterven overgaat. Het is geschreven door Sogyal Rinpoche, een Tibetaanse leraar die paar jaar geleden gestorven is. Het boek gaat niet speciaal over boeddhisme. Het is wel vanuit de boeddhistisch perspectief geschreven. Eigenlijk bestaat boeddhisme niet. Er bestaan wel boeddhismen. Dus eigenlijk net zoiets als in het christendom, er bestaan heel veel soorten christendom.
Sogyal Rinpoche is in de Tibetaanse kloostercultuur en Dzochchen stroming opgegroeid en opgevoed. Hiërarchisch en patriarchaal met alle gewoontes van Tibet die ons in het westen totaal vreemd zijn. Hij werd naar het Westen gestuurd met de opdracht om de Tibetaanse cultuur bij ons voort te zetten. Als Dzogchen leraar heeft hij zijn eigen ‘school’ gevormd. Veel Tibetaans leraren die in het Westen lesgeven, vormen een eigen school en verzamelen studenten, een sangha. Bij Sogyal Rinpoche ontstond zo de Rigpa, inmiddels in meer dan 30 landen. Belangrijkste tempel is Lerab Ling bij Montpellier in Frankrijk. Rigpa staat voor oneindige bewustzijn, de helderheid van het oneindige bewustzijn.
Geef een reactie