Vluchteling of reiziger?
We kennen allemaal de beelden van vluchtelingen. In het beste geval heeft iemand een paar spullen in een rolkoffertje kunnen stoppen. Maar moeders met kinderen op hun arm overheersen, mannen met een rugzakje, wanhoop op de gezichten en de voeten in slippers die hen tientallen, soms honderden kilometers ver moeten brengen. Vluchtelingen zijn er nooit klaar voor.
Reizigers zijn geen vluchtelingen. Wie op reis gaat bereidt zich voor, bedenkt welk klimaat hij tegemoet gaat, welke kleren de koffer in moeten, hoe het met medicijnen zit en vooral of de verzekering wel in orde is. De moderne reiziger is een toerist die elke verrassing uitsluit en een claim indient als iets niet aan zijn verwachtingen voldoet. De authentieke reiziger daarentegen laat zich graag verrassen.
Veel mensen gaan als een toerist door het leven, verzekerd tegen alle ongemakken en boos als die zich toch onverhoopt voordoen. Ik zit vandaag in de hal van het Rijnstate ziekenhuis en kijk naar al die mensen die voorbij komen. Het lijkt kankerdag vandaag want ik zie regelmatig iemand met dat kenmerkende mutsje op. Een andere dag zie ik veel gemankeerde benen met krukken. De sfeer is er een van gelatenheid maar ook vertrouwen, de stille verwachting dat de kwaal genezen raakt en het leed verdwijnt. Vandaag wordt er niet gelachen.
Spirituele toerist of spirituele reiziger?
In spirituele kringen gaat het dikwijls over De Weg of Het Pad die je naar Ontwaken en het einde van lijden brengt. Maar al ga je De Weg, een garantie dat je Ontwaakt is er niet en het lijden blijft. Het gebeurt zelfs een enkele keer dat iemand die niet op weg is plotseling zomaar Verlicht raakt. Terwijl jij jaren achtereen braaf je spirituele oefeningen doet en geen stap verder komt. Nee er is geen garantie. Waarom dan toch die Weg?
Er zijn spirituele zoekers die als toerist De Weg gaan en zoekers die je Reizigers kunt noemen. De toeristen hoppen van de ene leraar naar de andere. Ze maken een hoop werk van hun huisaltaar, steken graag een lichtje en wierookstokje aan, doen wat mantra’s en dromen in hun meditatie ver weg in emotionele wolken. Zij aanbidden de vorm en het ritueel maar onderzoeken die niet. Dat maakt het verschil met de spirituele reiziger.
De spirituele reiziger droomt niet. Hij is klaar wakker en alert. Mediteren is voor hem en haar een training van de geest en tegelijkertijd een manier van zijn. De Reiziger wil zichzelf leren kennen voorbij zijn onvolmaaktheid, voorbij zijn onrust en ontevredenheid. Hij is alert op de valse voorstellingen en beloften die hem een gemakkelijk leven voorschotelen. Reizigers van de Geest trainen zichzelf om de grond te bereiden en het zaad te zaaien waarmee Ontwaken uitgenodigd wordt.
Anne Sweet1 schrijft:
“We zullen aan bepaalde eisen moeten voldoen, of op zijn minst bereid zijn om aan bepaalde eisen te voldoen als we aan het einde van het zoeken willen komen. Deze vereisten zijn op geen enkele manier esoterisch en hun enige doel is de zoeker voor te bereiden op de veeleisende weg die voor ons ligt.”
Een vastberaden focus kweken
Een veeleisende weg die voor ons ligt. Dat klinkt heel dramatisch! Misschien heeft Anne Sweet een punt als je ons dagelijkse leven met alle afleidingen vergelijkt met het kloosterleven. Thomas Quartier, theoloog des vaderlands 2022, is dikwijls buiten de kloostermuren van Abdij Keizersberg in Leuven te vinden maar keert na een buitengaats optreden altijd weer terug naar zijn contemplatieve cel. Zo krijgt de wereld geen vat op hem.
Hoe anders is het voor ons, stervelingen, die carrière willen maken, een huis willen kopen en drie keer per jaar op vakantie gaan? Wie in die molen zit komt niet aan contemplatie toe, heeft een groot hek dat de weg naar innerlijk schouwen afsluit en daarmee ook De Weg. Een echt, diepgaand spiritueel leven zit er voor ons niet in. Geen wonder dat in de donkere wolken van depressie onze ziel huilt. Het slechte compromis is de spirituele toerist.
Ik snap het veeleisende van Anne Sweet wel. Afkicken van alle wereldse genoegens is pijnlijk en zwaar, zoals afkicken van elke verslaving zwaar is. Niet dat je niet meer zou mogen genieten van een lekker bad. Maar als je eenmaal ontdekt heb dat de waarde van dat genoegen maar heel tijdelijk is en bovendien onderhevig aan inflatie, dan is die vorm van genieten niet meer de heilige graal. Die ligt immers niet buiten maar binnen, in je hart.
Nog een keer Anne Sweet:
“De meest fundamentele en onbetwistbare voorwaarde om Ontwaken echt serieus te nemen, is om onomkeerbaar daarvoor te kiezen. Je kunt niet anders meer. Je wordt elke dag verteerd door de behoefte om de waarheid van je eigen wezen te kennen en te belichamen en je wilt elk offer brengen wanneer dat nodig is. Je bent bereid om de obstakels op je pad te overwinnen en in de loop van de tijd door te zetten, ongeacht de moeilijkheden.
In mijn ervaring zal iedereen zeggen dat ze de Waarheid willen ontdekken, totdat ze zich realiseren dat de Waarheid hen zal beroven van hun diepste ideeën, overtuigingen, hoop en dromen.”
Dat liegt er niet om. Dat zegt ook Adyashanti 3:
De vrijheid van verlichting betekent veel meer dan de ervaring van liefde en vrede. Het betekent het ontdekken van een Waarheid die je kijk op jezelf en het leven op zijn kop zal zetten. Voor iemand die er echt klaar voor is, zal dit onvoorstelbaar bevrijdend zijn.
Maar voor iemand die zich nog steeds op welke manier dan ook vastklampt, zal dit inderdaad een enorme uitdaging zijn. Hoe weet men of men er klaar voor is? Men is klaar als men bereid is om absoluut verteerd te worden, wanneer men bereid is om olie te zijn voor een vuur zonder einde.’
De rommel in je leven opruimen
Als het uiterlijke een spiegel is van ons innerlijk dan staan we er slecht voor. De afvalbergen groeien al zien we dat niet zo omdat we Afrikaanse landen als onze stortplaats en bezemkast gebruiken. In oceanen verzamelt zich al het plastic dat we achteloos in dronken nachten over de schutting gooien. In de ruimte buiten onze dampkring maken halve raketten, maanlanders, oude satellieten en andere troep van menselijke makelij elke ruimtereis extra gevaarlijk. Volgens een schatting van de European
Space Agency momenteel rond de 900.000 stukken afval en 8000 kunstmanen4. Plek genoeg toch in het universum? Out of the box is hier op een heel andere manier toepasselijk.
Het vreemde is dat we dit allemaal doen omdat we op zoek zijn. Zoals Rivka en Esse in de roman ‘Buitenleven’5 op zoek zijn naar de perfecte wereld van eeuwige vrede, zuiverheid en ongereptheid. Een vergeefse zoektocht want wat zij en wij buiten zoeken zit binnen. De zooi zit binnen, in ons hoofd vooral en opgeslagen in elke cel van ons lichaam. En net zoals de schil rond de aarde door ons ruimtepuin dichtslibt, net zo zit ons brein zo vol troep dat we ons hart nauwelijks meer kunnen bereiken.
Nee, de perfecte wereld zullen we nooit bereiken. Ik denk weleens: ‘Als alle mensen de vrede in hun hart bereikt hebben zal de wereld niet meer nodig zijn.’ Nooit zal die vrede afgedwongen kunnen worden met wapens en overheersing. We zullen het moeilijke en geduld vragende werk moeten doen om hoofd, hart en hand met elkaar te integreren en in balans te brengen. Mens voor mens, ontmoeting na ontmoeting, dag na dag. We kunnen niet anders dan de lange weg gaan. Zonder garantie. Hoe doen we dat?
‘Je kunt geen puinhoop achterlaten en verder gaan – het zal je terugtrekken’ – Nisargadatta Maharaj
De rollercoaster vertragen
Ik doe regelmatig een loopmeditatie in het bos om de hoek. Traag zet ik mijn ene voet voor de andere, met alle aandacht die ik kan opbrengen. Mijn handen op elkaar, tussen mijn hart en plexus solaris, de linker in een vuist gebald, de rechter er omheen gevouwen. Wandelaars kijken me soms vreemd na. Ik ga stap voor stap. Eerst is er de drang om sneller te willen, het lijf siddert nog en mijn hoofd tolt in het rond. Het lukt me alleen om te vertragen als ik vooraf het besluit genomen heb óm te vertragen. Vertragen is het geheim.
Normaal wordt onze aandacht voortdurend afgeleid. We reageren in een reflex op geluiden, bewegingen, alles wat van buiten komt. Reageren, dat gaat van geïrriteerd raken tot blij worden, van angst tot omarming en het verdere scala van emoties. Die worden op hun beurt versterkt door bijpassende gedachten.6 Voordat je het weet zit je in een rollercoaster van onopgeloste psychologische, praktische of emotionele problemen. Hebben we zelf eigenlijk nog wel wat te vertellen?7
Anne Sweet:
Er zit niets anders op. We moeten bereid zijn om, met medelevend zelfbewustzijn, ongemakkelijke waarheden over onszelf en ons leven onder ogen te zien; onze oneerlijke relaties, onauthenticiteit of ongezonde zintuiglijke excessen of ontkenningen. Dit is niet altijd werk dat we alleen kunnen doen en het zoeken naar de juiste hulp en ondersteuning wanneer dat nodig is, wordt ten zeerste aanbevolen.
Gevoelens van onwaardigheid en zelfhaat lijken op epidemisch niveau te zijn en zijn een vreselijke en onnodige plaag voor de geest en het hart van velen. Er is geen voordeel te behalen uit dit soort
voortdurend en onproductief lijden en het nemen van de stappen die nodig zijn om deze pijnlijke en beperkende zelfovertuigingen te begrijpen en op te lossen is van onschatbare waarde en essentieel werk.
Jack Kornfield
‘Om diep open te gaan, zoals echt geestelijk leven vereist, hebben we enorme moed en kracht nodig, een soort krijgersgeest. Maar de plaats voor deze krijgerkracht ligt in het hart. We hebben energie, toewijding en moed nodig om niet weg te lopen van ons leven of om het te bedekken met een filosofie – materieel of spiritueel. We hebben een krijgershart nodig dat ons in staat stelt om ons leven, onze pijnen en beperkingen, onze vreugden en mogelijkheden onder ogen te zien. Deze moed stelt ons in staat om elk aspect van het leven in onze spirituele praktijk op te nemen: ons lichaam, onze gezinnen, onze samenleving, politiek, ecologie van de aarde, kunst, onderwijs. Alleen dan kan spiritualiteit echt geïntegreerd worden in ons leven.’
Als je de Engelse taal machtig bent luister dan eens naar deze video van Ken Wilber: “Clean Up, Wake Up, Grow Up”
‘Waar we naar streven om bevrijd te worden, zijn onze gebruikelijke denkpatronen en de aantrekkingskracht van onze zintuigen. Verlichting op deze gebieden geeft ons de ruimte om ons opnieuw te concentreren en de voordelen van het centreren van de geest met meditatie te verdiepen.’
Ram Dass
Meer Fundamenteel Spiritueel lees je in het e-book Noodzakelijk Inzicht. Daar ook suggesties voor Spirituele Training.
Geef een reactie