Fundamenteel Spiritueel

Valse Romantiek in spiritueel leven.

Er is een grote paradox in het hart van al ons zoeken. De valse romantiek in spiritueel leven wenkt ons met roze beloften. Maar Verlichting kan nergens door worden veroorzaakt. Het belooft ook niets. Het is je inherente aard. Het heeft geen begin, geen weg en geen doel. De waarheid van wie je bent is er al, wachtend om ontdekt te worden. Alle wegen en het zoeken zelf verbergen deze schat alleen maar meer. Er kan geen weg zijn naar wat al aanwezig is. Het is fundamenteel Spiritueel.

De reden dat we ons meestal niet bewust zijn van onze fundamentele aard, behalve in glimpen, is dat onze aandacht bijna altijd wordt afgeleid door gedachten, gevoelens, indrukken en sensaties. Het zijn deze bezigheden die het theater scheppen dat we ‘ik’ noemen.

Wanneer onze aandacht niet langer op deze manier wordt afgeleid, ervaren we vrede, heelheid en diepgaande gemoedsrust. Deze ervaring voelt letterlijk en figuurlijk als verlichting cq verlossing en onthult de uiteindelijke grond van mijn Zijn. Het ‘ik’ dat ik dacht te zijn lost op of verdwijnt naar de achtergrond. Dit noemen we innerlijk ontwaken.

Dat klinkt eenvoudig, je niet meer laten afleiden. Maar het vraagt meestal eenpuntige intentie en intense, aanhoudende inspanning om de ‘ik’-processen zo te vertragen dat deze altijd aanwezige grond van Zijn ervaren en herkend kan worden.

Ontwaken betekent een radicale verschuiving van je identiteit, je gaat de wereld heel anders ervaren, alsof je uit een droom wakker wordt. Helaas kun je dat ontwaken niet forceren. Er is geen zekerheid dat onze meditatie, ons zingen en reciteren of studeren ons dichterbij verlichting brengen.

Het is inderdaad vaak in het volledig falen van onze gekozen methode of pad en de uitputting van alle inspanningen dat we hoogstwaarschijnlijk eindelijk onze strakke greep op de persoonlijke identiteit opgeven en, schijnbaar tegen alle verwachtingen in, onze weg vinden.

Waar zijn we naar op zoek en waarom?

Het feit dat we überhaupt zoeken, suggereert dat we intuïtief aanvoelen of ons ervan bewust zijn dat er een grotere mogelijkheid of groter potentieel voor ons beschikbaar is.

Dus waar zijn we naar op zoek en wat is ons onrustige verlangen?

Op de een of andere manier zijn we niet tevreden met onszelf. We zijn niet meer als spelende kinderen die plezier beleven aan louter ontdekken en ravotten. We jagen onszelf op met programma’s voor persoonlijke ontwikkeling. We dwingen onszelf in een keurslijf van te verwerven competenties en een goed betaalde baan. We leggen de lat hoog maar het kan altijd hoger. Tot we falen en ons schamen.

Want falen, dat wijten we aan onszelf, aan onze eigen beperking. We voelen ons schuldig aan ons eigen gebrek. Waar het spelen verdwenen is verschijnen depressie en burn-out, hoeveel dance-events en festivals met de nieuwste tech-drugs we ook bezoeken. Dat is ons moderne, volwassen leven, gevangen in een gouden kooi vol hebbedingen die ons zoet moeten houden.

Verdwaald en verdwaasd

Vorige week zat er een duif uit België op ons balkon. Een jong dier met ringen om zijn poten. Ze zat er uitgeput, opgebold en verdwaasd. Waarschijnlijk was ze de weg kwijt geraakt in de storm van de dag ervoor.

Veel mensen, jong en oud, voelen zich ook zo geringd en gedwongen mee te doen aan de wedstrijd die hun leven geworden is. Veel mensen raken verdwaald en verdwaasd in de storm van financiële crisis, natuurcrisis, huizencrisis of klimaatcrisis. In een artikel van Rutger Bregman in De Correspondent las ik dat 25% van Nederlandse werknemers twijfelen aan het nut van hun werk. We weten ook dat wereldwijd depressie volksziekte nummer 1 is.

We zijn collectief de weg kwijt en hoewel we dat schoorvoetend beginnen te beseffen steken we liever de kop nog even in het zand om nog niet aan de gevolgen te moeten geloven. Angst regeert. Angst te verliezen wat je hebt. Angst nooit een huis te kunnen kopen. Angst buiten de boot te vallen. Angst voor de vreemde, voor de ander. Angst dat je niet sterk genoeg, niet goed genoeg zult zijn. Angst voor de vrijheid en angst voor de onvrijheid.

Liever dan die angst onder ogen te zien storten we ons in een roes van onzinnige debatten, emotionele intimidaties, beleggingen, gokverslavingen, buitensporige drank en drugs, wereldvreemde complottheorieën en andere verdovingen. Ons bestaan moet per slot van rekening wel een levenslange vakantie blijven.

Deze duistere stroom van angstaanjagende schaduwen brengt ons ver van huis, van wie wij zijn: mensen die in liefde willen leven, die onbelast willen zijn, die vrij zijn om te spelen. Hoezeer voelen we ons niet afgesneden, bepaald, begrensd, net niet gelukkig? We leven de schaduw van wie we zijn en missen het goede gezelschap van ons lichtende zelf. Een heel pijnlijk gemis, dat ons laat zoeken. Maar wat als we zoeken op de verkeerd plek?

De verkeerde plek is buiten onszelf: geluk verwachten van relaties, bezittingen, ervaringen, kracht en erkenning. Maar behalve tijdelijk zijn we nooit helemaal tevreden. We vinden zelden enige vrede in de constante stroom van gedachten en emoties en de driften van onze zintuigen.

Voorbij de valse romantiek

‘Verbeter de wereld, begin bij jezelf’ heb ik van thuis meegekregen. Mijn begin is de werkelijkheid onder ogen te zien zoals die is. Daarin ook mijzelf onder ogen te zien, ontdekken wat ik niet wil zien, wat ik liever ontloop of nog even uitstel. Hoe kan ik een ander aanspreken, van buurman tot regering, als ik mijzelf niet aanspreek? Hoe pak ik dat aan?

In onze seculiere wereld waar God door Nietzsche dood is verklaard, lijkt het alsof we moederziel alleen zijn, overgeleverd aan oncontroleerbare natuurkrachten, eeuwige strijd, een volslagen toevallige en volstrekt zinloze anomalie in het universum. Eerlijk gezegd beleef ik dat dikwijls wel zo. Maar in momenten dat ik dit zwarte gat accepteer en toelaat gebeurt er iets wonderlijks, een omslag waar ik geen woorden voor heb. Alsof de zinloosheid slechts een illusie is, een hinderlijk foutje in de neurologische programmering.

Anne Sweet schrijft:

“Er is een dieper aspect aan ons wezen dat ons bekend wordt wanneer we stil en stil genoeg zijn om ons ervan bewust te worden. Dit diepere aspect is in feite wie we zijn, onze ware onveranderlijke aard als eenvoudig aanwezig bewustzijn / zijn. Wanneer we het ervaren, willen we niets en ontbreekt er niets. We zijn niet langer afgesneden en gescheiden en we kunnen onszelf ervaren als integraal onderdeel van, en in wezen, niet anders dan het Geheel.

We komen te weten dat wat we dachten dat ‘ik’ was met al zijn verlangen en ongeluk in feite een valse identificatie was en in die erkenning valt het samengetrokken, valse zelfgevoel of ‘ik’ weg of valt op de achtergrond. We hebben met andere woorden ons Zelf, onze ware aard gerealiseerd en komen aan het einde van het zoeken.”

Bij het realiseren van het Zelf was het meest verrassende wat ik vond de herkenning ‘Dit heb ik altijd geweten. Dit is altijd het meest intieme en vertrouwde deel van mij geweest’.

Er werd niets nieuws aan mij toegevoegd, maar veel dingen werden weggenomen: mijn angst, mijn naamloze angst, mijn ongeluk, mijn constante streven. Al deze dingen werden weggenomen en wat overbleef was een vredig, eenvoudig, gewoon persoon die zich vervuld en compleet voelde en niet gescheiden van het hele bestaan.”

‘Denk nu niet dat ontwaken het einde is. Ontwaken is het einde van het zoeken, het einde van de zoeker, maar het is het begin van een leven geleefd vanuit je ware natuur.’

– Adyashanti